Kondansatör Nedir?
Kondansatör (capacitor), elektronların kutuplanarak elektriksel yüklerini elektrik alanının içinde depolayabilme özelliklerinden faydalanılarak yalıtkan bir malzemenin iki metal tabaka arasına yerleştirilmesi ile oluşan temel elektrik ve elektronik devre elemanına verilen isimdir. Peki, tüm detayları ile kondansatör nedir, nasıl çalışır ve nerelerde kullanılır?
Piyasada kondansatörler ayrıca kapasitör, kapasite ve sığaç gibi isimlerle de anılmaktadır. 18. yüzyılda icat edilerek geliştirilmeye başlanan kondansatör, günümüzde teknolojinin ilerlemesinde ciddi önemi olan elektrik elektronik dallarının en çok aranan unsurlarından bir tanesi olmuştur. Reaktif güç kontrolü, elektrik yükü depolama, AC/DC arasında dönüşüm yapma ve bilgi kaybı engelleme gibi işlemlerde kullanılan kondansatörler bütün entegre elektronik devrelerin önemli bir elemanıdır.
Kondansatör çeşitleri
Günümüzde pek çok kondansatör çeşidi bulunmaktadır. Bu çeşitlilik sayesinde kondansatörlerin birçok alanda kullanılması mümkündür. Seçim yaparken kondansatörlerin çeşitlerini bilmek ve duruma uygun bir seçim yapmak oldukça önemlidir. Kondansatör çeşitleri sabit ve ayarlı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Sabit kondansatör çeşitleri:
- Film kondansatör
- Mika kondansatör
- Kutuplu kondansatör
- Seramik kondansatör
- Elektrolitik kondansatör
Ayarlı kondansatör çeşitleri:
- Trimer kondansatör
- Varyabl kondansatör
Kondansatörün kullanım alanları
Elektronik devrelerin vazgeçilmez unsurlarından bir tanesi olan kondansatörler 4 farklı alanda kullanılabilmektedir.
Elektrik enerjisini depolama: Kondansatörler DC kaynağa bağlandığında hızlı şarj olabilme özelliğine sahiptir. Bu özelliği nedeni ile kondansatör pile benzetilmektedir ancak devreye bağlandıkları anda da çok hızlı bir biçimde deşarj olabilmektedir. Bu duruma rağmen kondansatörler depolama anlamında oldukça önemli detaylardır.
Örneğin fotoğraf makinesinde yer alan flash ışığı kondansatör sayesinde çalışmaktadır. İlk olarak pil yardımıyla şarj edilen kondansatör çekim esnasında aniden deşarj olur ve yüksek enerjiyi boşaltarak flashın patlamasını sağlar.
Doğrultma işlemleri: Doğrultma kondansatörün en önemli kullanım alanlarından bir tanesidir. Kondansatöre yüklenen enerjinin yüke boşaltılması işlemi filtrelemedir ve bu işlem özellikle doğrultma devrelerinde düzgün bir gerilim elde etmek adına kullanılmaktadır. Doğrultma işlemi de yarım dalga doğrultma, köprü tipi doğrultma ve tam dalga doğrultma olarak sınıflandırılmaktadır. Bu doğrultma çeşitleri sayesinde alternatif bir gerilimi doğru gerilime çevirmek mümkündür. Çevirme işlemi de kondansatörlerin şarj ve deşarj özelliğinden yararlanılarak yapılmaktadır.
Filtreleme (Kublaj – Dekuplaj): Kondansatörler elektronik devrelerde en fazla filtreleme amacı ile kullanılmaktadır. Kondansatör en önemli özelliği olan doğru akıma karşı zorluk ve alternatif akıma karşı kolaylık göstermesi ilkesine dayanarak, frekans değerlerini ayarlama ve parazit engelleme gibi işlemlerde kullanılmaktadır.
Kompanzasyon: Elektronik gerilimin veriminin düştüğü sanayi ve fabrika gibi yerlerde kondansatörün depolama özelliğinden yararlanmak adına kompanzasyon kondansatörleri kullanılmaktadır. kondansatörler oldukça yüksek değerlere sahiptir ve fiziksel açıdan diğer kondansatörlerden büyüktür. Elektrik hattından gelen reaktif gücün direkt olarak motora göndermeden hatta bağlanan kompanzasyon kondansatörleriyle depo edilir ve motor çalıştırılırken de bu kondansatörler sayesinde verimli bir çalışma elde edilmiş olur.
